https://www.remigiuszkurczab.pl/aspergeraut.php
Analiza opisowa odnosi się do bezpośredniej obserwacji zachowania w kontekście naturalnym. Podczas analiz opisowych zbierane są dane dotyczące częstotliwości lub czasu trwania docelowego zachowania oraz zazwyczaj otaczających zdarzeń poprzedzających i następujących po nim. Jednakże nie dokonuje się systematycznej manipulacji zmiennymi. Dane zebrane podczas analiz opisowych mogą dostarczyć niezbędnych informacji do celów ogólnej oceny lub oceny leczenia, takich jak operacyjne definicje zachowania, wyjściowe poziomy reakcji i skorelowane zdarzenia środowiskowe. Trzy najpopularniejsze metody analizy opisowej to wykres rozrzutu, ocena A-B-C i bezpośrednia obserwacja przez profesjonalistę. Dwie pierwsze metody są powszechnie stosowane przez opiekunów w ciągu dnia, przy użyciu metody papierowo-ołówkowej. Trzecia metoda, obserwacja bezpośrednia, jest powszechnie prowadzona przez terapeutów lub przeszkolonych specjalistów w mniejszych oknach czasowych w ciągu dnia, przy użyciu metod komputerowych lub metod zapisu papierowo-ołówkowego. Wykres rozrzutu został po raz pierwszy opisany jako metoda oceny behawioralnej SIB przez Touchette, MacDonald i Langer (1985) i składa się z wykresu podzielonego na przedziały czasu (np. 15 lub 30 minut) w kolejnych dniach. Jedna kolumna arkusza wykresu rozrzutu zazwyczaj reprezentuje 1 dzień rejestracji, podczas gdy cały arkusz wykresu rozrzutu zazwyczaj reprezentuje kilka tygodni rejestracji. Za pomocą wykresu rozrzutu zbierane i rejestrowane są dane dotyczące częstotliwości SIB w ustalonym przedziale czasu (tj. ramce na wykresie). Jeżeli nie odnotowano żadnych przypadków zachowania, pole pozostaje puste. Jeśli zarejestrowane są przypadki zachowań, pola są wypełniane w różny sposób w zależności od częstotliwości reakcji (np. kreskowanie dla jednego przypadku zachowania i wypełnione pole dla 2 lub więcej przypadków zachowania). Wykresy rozrzutu są łatwe do wdrożenia i wymagają stosunkowo niewielkiego przeszkolenia w obsłudze. Ponadto analizy wykresów rozrzutu czasami dostarczają informacji na temat szacunkowych wskaźników zachowań i czasowych wzorców zachowań w czasie. Wzorce te mogą być powiązane z konkretnymi zdarzeniami środowiskowymi, które można zmienić, aby zmniejszyć występowanie danego zachowania. Na przykład Touchette sporządził wykresy rozrzutu dla trzech uczestników i znalazł wyraźne wzorce dla dwóch uczestników (tj. wyższą częstotliwość problematycznych zachowań w określonych porach dnia). Ponadto Touchette i inni byli w stanie wykorzystać informacje z wykresu rozrzutu do zidentyfikowania, które zdarzenia środowiskowe były skorelowane z porą dnia, i w konsekwencji ustalili skuteczne metody leczenia obu uczestników. Pomimo faktu, że wykresy rozrzutu są szeroko stosowanym narzędziem do oceny i gromadzenia danych w klasach, budynkach mieszkalnych i warunkach szpitalnych przeprowadzono bardzo niewiele badań potwierdzających skuteczność tej metody. Jedynym wyjątkiem jest badanie przeprowadzone przez Kahnga i innych, w którym przeprowadzono analizę wykresu rozrzutu dla 15 uczestników. Wyniki nie wykazały wyraźnych czasowych wzorców reagowania u żadnego z uczestników. Zatem wykresy rozrzutu mogą nie pozwolić na zidentyfikowanie przydatnych wzorców lub skorelowanych zdarzeń środowiskowych w przypadku niektórych osób. Istnieje kilka możliwych przyczyn braku spójności między wynikami badań Touchette oraz Kahnga. Po pierwsze, według Kahng długość przerwy (30 min) mogła być zbyt duża, aby uchwycić różnice w częstotliwości występowania częstych zachowań problemowych w ciągu dnia. Po drugie, techniki rejestracji danych stosowane w analizach wykresów rozrzutu mogą być niewrażliwe na zmiany częstotliwości zachowań. Na przykład w obu badaniach dwa lub więcej przypadków SIB oznaczono poprzez wypełnienie pola przedziału. Możliwe jest, że dana osoba angażowała się w SIB dwa razy na interwał przez większą część dnia i częściej (np. dziesięć razy na interwał) w pozostałych interwałach. Ponieważ jednak częstotliwości oznaczono podobnie, nie byłoby zróżnicowania odpowiedzi na wykresie rozrzutu. Dlatego też, korzystając z wykresów rozrzutu, ważne jest skonstruowanie zindywidualizowanych procedur gromadzenia danych, aby lepiej odpowiadały częstotliwości problematycznych zachowań i harmonogramowi danej osoby. Trzecią możliwą przyczyną rozbieżności wyników pomiędzy Touchette oraz Kahngiem jest to, że według Kahnga harmonogram dnia niektórych osób mógł zmieniać się zbyt bardzo z dnia na dzień, aby można było zaobserwować wyraźne wzorce czasowe. Dlatego wykresy rozrzutu mogą być skuteczniej wykorzystywane w przypadku osób, które mają spójne i uporządkowane harmonogramy. Konieczne są jednak dalsze badania, aby określić zakres użyteczności wykresów rozrzutu w ocenie zachowania. Podczas oceny ABC opiekunowie (np. rodzice, nauczyciele itp.) korzystają z arkusza danych, aby zapisać każdy przypadek SIB w jednej kolumnie, a opisy zdarzeń, które bezpośrednio poprzedzają (poprzedniki) i następują po (konsekwencje) zachowania w sąsiednich kolumnach. Na przykład: „Poprzednik: poprosiłem Jenny, aby uczesała jej włosy; Zachowanie: SIB; Konsekwencja: odłożyłem pędzel i trzymałem Jenny”. Podobnie jak analizy wykresów rozrzutu, oceny ABC wymagają bardzo niewielkiego szkolenia i są łatwe do wdrożenia. Ponadto, jeśli przeprowadzana jest konsekwentnie, ocena ABC dostarcza rzeczywistych wyjściowych wskaźników SIB, a także informacji o możliwych czynnikach wzmacniających podtrzymujących samookaleczenie. Istnieją jednak pewne potencjalne wady nagrywania ABC. Po pierwsze, jeśli stosowana jest narracja otwarta, opiekunowie prawdopodobnie będą rejestrować subiektywne i technicznie nieprecyzyjne, a nie obiektywne zdarzenia środowiskowe. Na przykład: „Poprzednik: Jenny była sfrustrowana; Zachowanie: SIB; Konsekwencja: próbowałem ją uspokoić.” W tym przykładzie frustracja jest przypuszczalnym stanem emocjonalnym i nie ma odniesienia do obserwowalnych zdarzeń środowiskowych. Prawdopodobnie jakieś zdarzenie środowiskowe spowodowało „frustrację”, więc ostatecznie nie jest to obiektywna zmienna przyczynowa powiązana z SIB. Aby zaradzić temu niedociągnięciu, niektóre arkusze danych ABC zawierają listę kilku różnych zobiektywizowanych zdarzeń poprzedzających i następczych. Drugą wadą ocen ABC jest to, że zdarzenia środowiskowe są rejestrowane tylko w przypadku wystąpienia SIB. Niemożliwa jest zatem ocena prawdopodobieństwa wystąpienia określonych zdarzeń środowiskowych w sytuacji, gdy SIB nie występuje. Na przykład uwaga może wystąpić z dużym prawdopodobieństwem niezależnie od tego, czy wystąpi SIB, czy nie; a arkusz ABC może sprawiać fałszywe wrażenie, że SIB przyciąga uwagę. Bezpośrednia obserwacja przez profesjonalistę obejmuje gromadzenie w czasie rzeczywistym danych na temat zachowań i zdarzeń środowiskowych. Rozwój technologiczny, jaki nastąpił w ostatnich latach, znacznie poprawił zakres tych ocen. Podczas bezpośredniej obserwacji terapeuci zazwyczaj korzystają z przenośnych programów komputerowych, które umożliwiają obserwację licznych zdarzeń środowiskowych (np. spełnianie i usuwanie wymagań akademickich, zapewnianie i usuwanie dostępu do preferowanych przedmiotów materialnych) oraz jednoczesne rejestrowanie reakcji docelowych. Wynikiem jest strumień zachowań i zdarzeń środowiskowych, który można analizować w celu zbadania możliwych wzmocnień lub przynajmniej korelacji między zachowaniem a zdarzeniami środowiskowymi. Jednym z przykładów podejścia polegającego na bezpośredniej obserwacji jest Lerman i Iwata (1993), którzy przeprowadzili analizy opisowe i funkcjonalne dla sześciu uczestników, którzy zaangażowali się w SIB. Obliczyli prawdopodobieństwa warunkowe (tj. prawdopodobieństwo zdarzenia, biorąc pod uwagę wystąpienie zachowania) dla różnych zdarzeń poprzedzających i następczych, aby zidentyfikować możliwe ewentualności wzmocnienia. Na przykład, jeśli zarówno prawdopodobieństwo warunkowe wymagań edukacyjnych poprzedzających SIB, jak i prawdopodobieństwo warunkowe ucieczki po SIB byłoby wysokie, hipoteza byłaby taka, że SIB został wzmocniony przez ucieczkę od wymagań edukacyjnych. Vollmer, Borrero, Wright, Van Camp i Lalli (2001) obliczyli dodatkowe prawdopodobieństwo, prawdopodobieństwo tła zdarzenia, i porównali je z prawdopodobieństwem warunkowym zdarzenia przy danym zachowaniu. Przeprowadzili analizy opisowe dla 11 uczestników i na podstawie powyższych prawdopodobieństw określili możliwe dodatnie (tj. prawdopodobieństwo tła zdarzenia jest niższe niż prawdopodobieństwo warunkowe zdarzenia), neutralne (tj. prawdopodobieństwa tła i prawdopodobieństwa warunkowe są w przybliżeniu równe). i ujemne (tj. prawdopodobieństwo tła jest wyższe niż prawdopodobieństwo warunkowe zdarzenia). Założenie było takie, że możliwe pozytywne zdarzenia warunkowe są co najmniej warunkiem wystarczającym efektu wzmocnienia. Głównym ograniczeniem wszystkich metod analizy opisowej jest to, że ponieważ nie manipuluje się zmiennymi środowiskowymi, informacje zebrane w wyniku tych ocen są korelacyjne. Skorelowane zdarzenia niekoniecznie są funkcjonalnie powiązane z zachowaniem. Peter Saint i inni (2005) przeprowadzili analizy funkcjonalne czterech uczestników i odkryli, że u żadnego z nich uwaga nie była czynnikiem wzmacniającym zachowania problematyczne. Jednakże św. Piotr i in. następnie wykorzystał analizy opisowe do zbadania relacji między uwagą a zachowaniem problemowym i odkrył, że dostarczanie uwagi było silnie skorelowane z zachowaniem problemowym w przypadku wszystkich uczestników. Co więcej, w kilku badaniach porównano wyniki analiz opisowych i funkcjonalnych i stwierdzono, że często nie są one ze sobą zgodne. Dlatego też analizy opisowe są ogólnie uznawane za nieodpowiednie jako jedyny sposób identyfikacji relacji funkcjonalnych w przypadku problematycznego zachowania. Pomimo ograniczeń analizy opisowe mogą dostarczyć przydatnych informacji do analiz funkcjonalnych i leczenia. Na przykład bezpośrednia obserwacja może ulepszyć operacyjne definicje zachowania. Ponadto bezpośrednia obserwacja dostarcza informacji na temat naturalnie występujących wskaźników zachowań (tj. wartości wyjściowych), które można później wykorzystać do oceny efektów leczenia. Zarówno bezpośrednia obserwacja, jak i ocena ABC mogą pomóc w identyfikacji specyficznych zdarzeń związanych z zachowaniem. Ponadto bezpośrednia obserwacja może dostarczyć przydatnych informacji, gdy nie można bezpiecznie przeprowadzić analiz funkcjonalnych. Ostatnio zaczęto stosować analizy opisowe w celu identyfikacji prekursorów poważniejszych form zachowań . Mogą być analizy wstępne szczególnie przydatne, gdy docelowe zachowanie problemowe zostanie określone jako zbyt niebezpieczne do analizy funkcjonalnej, co może mieć miejsce w przypadku najpoważniejszych postaci SIB (np. jeśli nie należy dopuścić do wystąpienia pojedynczej reakcji).