https://www.remigiuszkurczab.pl/aspergeraut.php
Stosowana analiza behawioralna (ABA) to ogólny termin obejmujący podejścia interwencyjne mające na celu zmianę zachowania w oparciu o instrumentalne zasady behawioralne. ABA opiera się na koncepcji, że zachowania połączone z nagrodą lub następujące po niej (nazywane wzmocnieniem) stają się bardziej pozytywne i nasilają się, podczas gdy zachowania połączone z karą lub negatywną konsekwencją lub po niej następuje stają się bardziej negatywne i maleją. Leczenie oparte na zasadach ABA to jedyne podejście interwencyjne uznane za skuteczne w leczeniu ASD. W przypadku dzieci autystycznych terapie te obejmują na ogół intensywną metodę nauczania polegającą na ostrożnym wzmacnianiu pewnych zachowań i ignorowaniu innych. Umiejętności społeczne i komunikacyjne są zwykle przedmiotem zainteresowania ABA, a umiejętności są na ogół nauczane metodycznie, zaczynając od umiejętności bardziej podstawowych i przechodząc do umiejętności bardziej złożonych. Terapie oparte na zasadach ABA są często przeprowadzane w warunkach domowych przez przeszkolonych terapeutów. Technik terapeutycznych opartych na ABA można także uczyć rodziców i często zachęca się ich do stosowania takich metod w kontaktach z dziećmi. Program terapii dla dziecka oparty na ABA jest zwykle opracowywany przez psychologa i dostosowywany indywidualnie do każdego dziecka, aby uwzględnić jego mocne i słabe strony. Istnieje wiele różnych typów programów terapeutycznych opartych na ABA. Dyskretne szkolenie próbne (DTT), szkolenie w zakresie reagowania kluczowego (PRT) i model Denver wczesnego startu (ESDM) to tylko niektóre z wielu dostępnych interwencji opartych na zachowaniu. Chociaż wszystkie interwencje ABA są zgodne z zasadami warunkowania instrumentalnego i obejmują gromadzenie danych i jasne monitorowanie postępu, w każdym odrębnym programie leczenia istnieją różnice w strukturze, oprawie lub ukierunkowaniu interwencji. Niektóre terapie zapewniają naturalistyczne ustawienia leczenia i wiążą nagrodę lub wzmocnienie z nauczanym obszarem umiejętności, aby zwiększyć wartość nagrody w tym kontekście. Na przykład, jeśli celem ćwiczenia umiejętności jest liczenie, dziecko może otrzymać możliwość policzenia interesującego go przedmiotu, takiego jak kolorowe klocki lub samochodziki, a po zademonstrowaniu tego będzie miało możliwość zabawy samochodami opanowanie umiejętności liczenia. PRT koncentruje się na dwóch „kluczowych” obszarach zachowania: motywacji i reakcji na wiele sygnałów, w oparciu o założenie, że te dwa kluczowe obszary mają kluczowe znaczenie dla szerokiego zakresu funkcjonowania, a wpływ na te dwa obszary spowoduje kaskadę poprawy funkcjonowania behawioralnego. DTT, inny program terapeutyczny, jest mniej naturalistyczny i koncentruje się na dzieleniu zadań na podstawowe etapy i nauczaniu tych podstawowych umiejętności w ramach poszczególnych umiejętności jednocześnie, jednocześnie zmniejszając liczbę podpowiedzi, dopóki dziecko nie opanuje danej umiejętności. Dr Ivar Lovaas, profesor psychologii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles, był wczesnym pionierem stosowania zasad ABA i poprzez wstępne prace wykazał skuteczność dyskretnego treningu próbnego w uzyskiwaniu korzyści w zakresie funkcji poznawczych i zachowania u dzieci autystycznych ( Lovaas 1987). DTT jest również nazywane „podejściem Lovaasa”, ponieważ dr Lovaas spopularyzował ten typ strategii nauczania w latach 70. i 80. XX wieku. Oddzielna próba w tym programie leczenia jest podstawową jednostką nauczania, w ramach której rutyna nauczania obejmuje kilka odrębnych elementów opartych na zachowaniu. Pierwszym krokiem jest instrukcja, na którą terapeuta chciałby, aby uczeń zareagował, co w ujęciu behawioralnym nazywa się bodźcem dyskryminacyjnym. Drugi komponent, zachęta, jest opcjonalny i może być niepotrzebny. Werbalne lub fizyczne podpowiedzi pomagają uczniowi w odpowiedniej reakcji. Następnym elementem jest reakcja i to właśnie robi dziecko. Po tym następuje nagroda, czyli wzmocnienie, i służy zwiększeniu pożądanej reakcji. Ostatnim elementem jest przerwa między próbami, która odróżnia jedną próbę od drugiej. Odpowiedź studenta, a także ewentualne podpowiedzi użyte podczas rozprawy można odnotować w przerwie między próbami. W ten sposób utworzą się dane, które zostaną wykorzystane do określenia, kiedy dziecko opanowało trenowaną umiejętność i kiedy należy zająć się kolejną umiejętnością. Gromadzenie i monitorowanie danych jest ważnym aspektem leczenia opartego na ABA. Dane służą do wyznaczania celów programu leczenia danej osoby i monitorowania poprawy. Wyniki danych mogą wskazywać, czy program leczenia jest skuteczny, a jeśli nie, może wskazywać, że program wymaga modyfikacji. Rysunek 6.10 przedstawia typowy arkusz śledzenia danych dotyczących leczenia oparty na ABA, zawierający przykładowe dane. Na arkuszu danych zapisano obszar umiejętności będący przedmiotem zainteresowania (lub bodziec różnicujący), pożądaną reakcję i zastosowane wzmocnienie. Do każdej umiejętności dołączony jest wykres oznaczony numerem próby, dzięki czemu terapeuta może zapisać reakcję ucznia, a także wszelkie podpowiedzi potrzebne do tej próby. Klucz do skrótów użytych w tabeli znajduje się na górze arkusza danych, aby przypomnieć terapeucie o typach reakcji i podpowiedzi, które należy zapisać. Po cyklu dyskretnych prób obliczany jest procent poprawnych odpowiedzi bez podpowiedzi. Przykład oddzielnej sesji próbnej, która wygenerowałaby dane na rysunku 6.10, jest następujący: Nauczyciel Billy’ego pracuje z nim nad rozwojem słownictwa i koncentruje się na zwierzętach, biorąc pod uwagę niedawną wycieczkę Billy’ego na farmę zwierząt. Instrukcje do zadania polegają na zidentyfikowaniu zabawkowego kota wśród kolekcji zabawek zwierzęcych na stole między nimi. Bodźcem dyskryminacyjnym jest „pokaż mi kota”, a oczekiwaną reakcją jest identyfikacja kota z punktem. Nauczyciel Billy’ego wie, że motywacją Billy’ego są słowne pochwały, ale jego ulubioną przekąską jest krakers ze złotą rybką, więc jego nauczyciel będzie używał zarówno pochwał, jak i krakersów ze złotą rybką, aby wzmocnić reakcje. Nauczyciel Billy’ego zapisuje na kartce datę i godzinę (12 października, godzina 9:00).
Próba nr 1
NAUCZYCIEL: „Pokaż mi kota”. [Bodziec dyskryminacyjny] Billy siedzi przy stole, ale nie reaguje. Nauczyciel bierze Billy’ego za rękę, kształtuje ją tak, aby wskazywał i kieruje
palcem wskazującym do kota. [Podpowiedź i odpowiedź]
NAUCZYCIEL: „Dobra robota. To jest kot!” [Wzmocnienie] W przerwie między próbami nauczyciel szybko zauważa na arkuszu danych, że Billy nie był w stanie samodzielnie zidentyfikować kota podczas tej próby.
Próba nr 2
NAUCZYCIEL: „Pokaż mi kota”.
Billy siedzi i utrzymuje przelotny kontakt wzrokowy ze swoim nauczycielem, ale nie odpowiada. Nauczyciel czeka kilka sekund, po czym ponownie bierze Billy’ego za rękę, kształtuje ją tak, aby wskazywał i kieruje palec wskazujący w stronę kota.
NAUCZYCIEL: „Rozumiesz. To jest kot!” W przerwie między próbami nauczyciel szybko zauważa na arkuszu danych, że Billy nie był w stanie samodzielnie zidentyfikować kota w trakcie tej próby.
Próba nr 3
NAUCZYCIEL: „Billy, pokaż mi kota”.
Ponownie Billy nie odpowiada i po kilku sekundach nauczyciel bierze Billy’ego za rękę, kształtuje ją tak, aby wykonywał gest wskazujący, i kieruje palec wskazujący w stronę kota.
NAUCZYCIEL: „Tak. Jest kot!”
W przerwie między próbami nauczyciel szybko zauważa na arkuszu danych, że Billy nie był w stanie samodzielnie zidentyfikować kota w trakcie tej próby.
Próba nr 4
NAUCZYCIEL: „Pokaż mi kota, Billy”.
Nauczyciel czeka kilka sekund, a następnie chwyta Billy’ego za rękę, ale zanim go dotyka, wskazuje na najbliższe mu zwierzę, czyli psa.
NAUCZYCIEL: „To jest pies. To jest kot!” Nauczyciel przesuwa rękę Billy’ego w stronę kota. „Tak, to jest kot”. W przerwie między próbami nauczyciel szybko odnotowuje na arkuszu danych, że Billy błędnie zidentyfikował
kota niezależnie w tej próbie po częściowym poleceniu fizycznym.
Próba nr 5
NAUCZYCIEL: „Pokaż mi kota, Billy”.
Nauczyciel czeka kilka sekund, a następnie chwyta Billy’ego za rękę, ale sięgając w jego stronę, wskazuje na kota.
NAUCZYCIEL: „Świetna robota! To jest kot!” Nauczyciel wręcza Billy’emu krakers ze złotą rybką, aby zwiększyć wartość nagrody za wykonanie instrukcji. W przerwie między próbami nauczyciel szybko odnotowuje na arkuszu danych, że Billy poprawnie zidentyfikował kota po częściowym wskazaniu fizycznym. Podczas tej sesji przeprowadzanych jest dodatkowych 15 prób. Po ukończeniu 20 prób podliczany jest procent poprawności i dla tej sesji procent poprawności Billy’ego wynosi 25%. Jest to rejestrowane w arkuszu śledzenia danych. Następnie nauczyciel przechodzi do innej umiejętności, na której może się skupić.
