https://www.remigiuszkurczab.pl/aspergeraut.php
Eliminowanie lub osłabianie sensorycznych konsekwencji stereotypów
Termin leczenie oparte na funkcjach odnosi się do interwencji mających na celu wyeliminowanie czynnika wzmacniającego podtrzymującego problematyczne zachowanie (tj. polegającego na zorganizowaniu wygaśnięcia). Na przykład funkcjonalną terapią problematycznego zachowania utrzymywanego przez uwagę byłaby jakakolwiek interwencja, która polegałaby na nie skupianiu uwagi na problematycznym zachowaniu. Zachowanie podtrzymywane przez automatyczne wzmocnienie stanowi szczególne wyzwanie w leczeniu, ponieważ wzmocnienie jest często niedostępne dla opiekuna i może nie być możliwe jego całkowite powstrzymanie. Oznacza to, że rodzicowi stosunkowo łatwo jest uniknąć zwracania uwagi na problematyczne zachowanie, ale trudniej jest mu powstrzymać stymulację generowaną przez kołysanie ciała dziecka. Rincover, Cook, Peoples i Packard (1979) przedstawili jeden z najwcześniejszych systematycznych demonstracji zastosowania wygaszania sensorycznego w celu ograniczenia stereotypowych zachowań w przypadku czwórki dzieci ze zdiagnozowanym autyzmem, które wykazywały wysoki wskaźnik zachowań stereotypowych (trzepotanie rękami, obracanie przedmiotów, zbieranie i machanie palcami). Początkowo autorzy sformułowali hipotezy dotyczące potencjalnych bodźców sensorycznych, które mogły podtrzymać te zachowania, takich jak dźwięk wirującego obiektu i wizualna stymulacja trzepotania palcami. Następnie autorzy złagodzili sensoryczne konsekwencje angażowania się w każde zachowanie (np. wyłożenie dywanu stołu, na którym zwykle wirowano przedmioty, skutkowało stłumionym dźwiękiem, a wyłączenie światła lub zawiązanie oczu eliminowało stymulację wizualną). Stwierdzono, że te procedury wygaszania sensorycznego zmniejszają występowanie stereotypów u każdego z czterech uczestników. W podobny sposób Aiken i Salzberg (1984) wyeliminowali sensoryczne konsekwencje głośnych wokalizacji, klaskania w dłonie i upuszczania przedmiotów, odtwarzając biały szum przez słuchawki dwóm uczestnikom. Stosowanie takich procedur jest wymowne w eksperymentalnej demonstracji skutków wygaszenia sensorycznego, ale wysoce niepraktyczne pod względem wdrożenia (tj. wątpliwe byłoby zalecanie osobom ciągłego zawiązywania oczu w celu wyeliminowania trzepotania rękami lub ciągłego doświadczania białego szumu otoczenia) ). Alternatywną techniką wygaszania sensorycznego jest użycie sprzętu ochronnego w celu złagodzenia sensorycznych konsekwencji stereotypów. Dorsey, Iwata, Reid i Davis (1982) wykazali skuteczność sprzętu ochronnego jako procedury wygaszenia automatycznie wzmacnianego samookaleczenia, uderzania głową, uderzania głową i gryzienia rąk u trzech osób z upośledzeniem umysłowym. Sensoryczne konsekwencje tych zachowań zostały zakłócone poprzez nałożenie przez uczestników kasku piłkarskiego i wyściełanych rękawiczek, aby zminimalizować stymulację odczuwaną w wyniku uderzenia, co spowodowało znaczną redukcję zachowań samookaleczających. Podobnie Mazaleski, Iwata, Rodgers, Vollmer i Zarcone (1994) zredukowali stereotypowe wkładanie rąk do ust u dwóch osób z głębokim upośledzeniem umysłowym, nakładając na dłonie rękawice kuchenne, co zaburzało czucie zarówno w palcach, jak i w ustach. Stosowanie sprzętu ochronnego może być nieco bardziej praktyczne w realizacji niż opisane wcześniej procedury wygaszania, ale ograniczenie stereotypów za pomocą sprzętu ochronnego może wiązać się ze zmniejszeniem możliwości odpowiedniego zachowania (np. manipulowanie przedmiotami w wyściełanych rękawiczkach lub rękawiczki) i może wiązać się z zanikiem mięśni, demineralizacją kości i skróceniem ścięgien, jeśli sprzęt ogranicza ruch . Trzecią technikę wdrażania wygaszania sensorycznego określa się jako blokowanie odpowiedzi lub przerywanie odpowiedzi .Reid i inni wdrożyli tę technikę u dwóch osób z głębokim upośledzeniem umysłowym, które zajmowały się stereotypowym wkładaniem rąk do ust. Procedura ta polegała na tym, że terapeuta kładł rękę przed ustami uczestnika, uniemożliwiając dokończenie prób reakcji. Ta forma procedur gaszenia nie wymaga specjalistycznego sprzętu, ale wymaga ciągłego monitorowania osobnika, a zatem może być bardzo kosztowna pod względem siły roboczej wymaganej do uczciwego wdrożenia procedury. W bardzo niewielu badaniach oceniano skutki niedoskonałego wdrożenia tej procedury i przedstawiono dowody na to, że powtarzalne zachowania mogą się pogorszyć (tj. występować częściej), jeśli blokowanie jest stosowane sporadycznie (Lerman i Iwata). Biorąc pod uwagę, że jest prawdopodobne, że blokowanie nie zostanie wdrożone w sposób doskonały (tj. będą okresy, w których opiekunowie nie będą mogli zastosować blokady, na przykład podczas prowadzenia pojazdu), pożądane może być opracowanie kontroli bodźców nad wystąpieniem stereotypowej reakcji . Na przykład Piazza i in. opisali zastosowanie procedury kontroli bodźców w celu ograniczenia ukrytego pica papierosowego (tj. zażywania papierosów) u młodego mężczyzny z autyzmem. Pica początkowo ograniczano, zapewniając dostęp do nieuwarunkowanej żywności i zakłócając jej występowanie łagodną naganą („Bez niedopałków”). Okresy, w których zastosowanoby procedurę przerwiania, łączono wówczas z fioletową kartką, a okresy, w których procedura przerwania nie byłaby realizowana, z żółtą kartką. Fioletowa karta przejęła kontrolę nad pica, ponieważ w obecności fioletowej karty nie podejmowano żadnych prób połknięcia niedopałków papierosów. Ta fioletowa karta została następnie wprowadzona do nowych ustawień i nadal zapobiegała występowaniu pica, nawet jeśli procedura blokowania nie była już stosowana. Chociaż pica jest zachowaniem, na które nigdy nie należy pozwalać, podobne procedury mogą okazać się przydatne w przypadku innych form zachowań niezagrażających życiu. Procedury ekstynkcji stosowane w izolacji mają szereg ograniczeń klinicznych, oprócz tych praktycznych, które już omówiono. Po pierwsze, odmowa dostępu do określonej formy wzmocnienia spowoduje stan pozbawienia tego wzmocnienia, a następnie może wywołać dodatkowe stereotypowe zachowanie w ramach tego stanu pozbawienia (Rapp, 2006). Na przykład, jeśli wygaszanie zostanie przeprowadzone podczas zajęć dydaktycznych, po których następuje posiłek, możliwe jest, że przełamanie stereotypów w okresie edukacyjnym spowoduje stan pozbawienia zmysłowych konsekwencji stereotypii i wyższy niż normalny poziom stereotypii można następnie obserwować w okresie posiłku. Blokowanie jednej formy stereotypii może także zwiększyć występowanie innych form stereotypii lub bardziej problematycznych zachowań, takich jak niszczenie mienia i agresja. Fisher i in. zgłosili dwa przypadki osób z upośledzeniem umysłowym, które angażowały się w niszczenie mienia i stereotypowe zabawy zabawkami (tj. stukanie w jednym przypadku i gra na sznurkach w drugim). Kiedy stukanie było ograniczone, jeden z uczestników niszczył przedmioty gospodarstwa domowego (np. lampy), a następnie angażował się w stereotypowe stukanie ich fragmentami. Podobnie, gdy druga uczestniczka nie mogła grać na strunach, niszczyła materiały (np. draperie i ubrania), a następnie bawiła się strzępami. Te poważniejsze destrukcyjne zachowania zostały zminimalizowane, gdy zapewniono bardziej odpowiednie materiały, takie jak fragmenty i strzępy, którymi można było manipulować.